Osmanlı ve Telgraf
Osmanlı'ya Telgraf'ın Gelmesi, Amerikalı ressam Morse ve arkadaşı Chamberlain 1837'de ilk telgraf cihazını icad ettiler. Abdülmecîd Han, Morse'a imzâsını taşıyan bir ihtira berâtı (patent) ile murassâ (mücevherle süslü) bir nişan verdi. Morse:
''Sultan Abdülmecîd, bu nişanı ve tebrikiyle keşfimin değerini anlayan Avrupalı ilk büyük insan olmuştur.'' dedi.
Morse, ilk telgraf hattını (1844) Washington ile 65 km. mesafedeki Baltimore arasında yaptı.
Osmanlı ülkesinde ilk telgraf hattı Kırım Harbi sırasında Sivastopol yakınındaki Balaklava'dan Varna'ya, oradan İstanbul'a çekildi (1854).
Dışarıdan getirilen telgrafçılar yerine kendi insanını yetiştirmek gâyesiyle İstanbul'da Gülhâne Parkı karşısında ilk telgraf okulu açıldı (1861). Mezun olanların bir kısmı mühendislik eğitimi için Avrupa'ya gönderildi. 1861'de İstanbul Telgrafhanesi'nde Türkçe ve Fransızca tercümanlar, posta müvezzileri, makineci ve çavuş gibi 82 memur bulunuyordu.
Osmanlı Devleti topraklarını bir taraftan demiryollarıyla, bir taraftan da telgraf direkleriyle örüyordu. 1870 yılında 143'ü Rumeli, 158'i de Anadolu, Suriye, Irak ve Filistin gibi vilayetlerde olmak üzere toplam 301 tane telgraf merkezi faaliyetteydi. Telgraf hatları kısa zamanda bütün Osmanlı Devleti'nde tesis edildi.
Telgraf tesisleri kurulduğu sırada makine, âlet ve malzemeleri tamamen dışarıdan alınıyordu. Mayıs 1869'da ilk yerli makine imâl edildi. Parçalarıyla birlikte 400 Franga getirtilen makine İstanbul'da kurulan bir atölyede 250 Franga imâl edildi. Avrupa'da üretilen emsalinden daha sağlam ve kullanışlıydı. Telgraf fabrikası haberleşme vâsıtalarının mühim bir kısmının ihtiyâcına cevap verdi.
YORUM